Kadınlarda Hamilelik Dönemi

Soru

Kadınlar hamilelik döneminde nelere dikkat etmelidirler? Hepimizin bildiği gibi insanın karekteri anne karnında oluşmaya başlamakta,acaba hayırı bir evlat için Ehlibeyt ne gibi öneride bulunmuştur?

Cevap

Dediğiniz gibi hamilelik dönemi de insanın şahsiyetinin ve karakterinin oluşmasında çok önemlidir. Bebeğin şahsiyeti ilk oluşum gününden itibaren annenin yeme-içmesi, davranışları, düşüncesi, yaptığı işler ve psikolojik durumu ile gelişmektedir. Çocuğun “doğum öncesi” gelişimi “yeni bir bireyin” oluşum dönemidir. Bu dönemin kendine has bir takım özellikleri vardır. “anne karnında” ki “yeni oluşum dönemini” içinde bebeği yok sayarcasına davranmak, onun diş dünyadan etkilenmeyeceğini düşünmek, çocuğun doğumdan sonraki hatta tüm yaşantısını “olumsuz etkileyecek” çok tehlikeli hatalardır.

Bebek, her ne kadar gözlerden uzak, anne rahmi denen katmanlar ardında da olsa, O bizimle beraberdir. Dış dünyadaki seslerden etkilenen, annesinin ruhsal yapısından hissesini alan bu minik insanın, bir başka âlemde oluşması bizleri yanıltmasın. O, dokuz ay on gün daima “aramızda” dır.

Yukarda bahsi geçen çeşitli olumsuz çevre koşulları içinde ve stresli bir anne bedeninde vücut bulan bebeklerin, 2–3 yaşına geldiklerinde toplumsal uyumda güçlük çeken, en doğal aktiviteleri olan, oyun oynama istekleri kaybolmuş; sinirli, mızmız, içe dönük kimlikleri ile hırçın, huzursuz ve korkak bireylere dönüştükleri çeşitli uzman raporları ile belgelenmiş gerçeklerdir.

Ayrıca hamilelik öncesi ve hamilelik döneminde Allahın hükümlerine dikkat etmeyen, çeşitli günahları işleyen ve manevi yönden eksik olan anne-babanın çocukları, dine karşı ilgisiz, yüce ahlaki değerlerden mahrum olarak büyüyeceklerdir. Bunun aksine eğer anne, hamilelik döneminde Allah’la olan irtibatını ne kadar çok güçlendirirse ve kendisini günahlardan korumaya çalışırsa, dünyaya gelen çocukta bir o kadar manevi değerlere yönelik istekli olacaktır.

Tüm bunlar küçük yavrularımızın bizden uzakta sandığımız, doğum öncesi mekânlarında ne kadar ilgi ve özene muhtaç olduklarının göstergesidir.

Bu zorlu dönemlerde aşırı bir hassasiyet içinde olan annelerin psikolojik sağlıklarının korunması açısından ailenin tüm fertlerine özellikle kocalara çok iş düşmektedir. Hamileliğin vermiş olduğu sıkıntıyla, sinirli ve kırılgan olan anne adayına gösterilecek sevgi, şefkat, hoş görü, samimi yardımlar “mutlu anne-mutlu baba- mutlu bebek-mutlu kardeşler- mutlu bir aile” tablosu olarak karşımıza çıkacaktır.

Her konuda olduğu gibi Peygamber efendimiz (s.a.a) ve Masum İmamlar (a.s) bu konuda da bizlere yol göstermişlerdir. Üstün ilahi kemallere ulaşmakta istekli bir evlat dünyaya getirmek için, annelerin neler yapması gerektiğini buyurmuşlardır. Şimdi bu tavsiyelere kısaca değinelim.

Hamilelik Öncesi Alınacak Önlemler

Bu aşamada en önemli olan şey eş seçimidir. Evlenmek isteyen kadın ve erkek ideal, İslami emirlere dikkat eden, günahtan sakınan ve tek gayesi yüce Allaha kulluk edip, ona ulaşmak olan birisiyle evlenmelidir. Çünkü ileride de açıklayacağımız gibi anne -babanın hem fiziksel ve hem de manevi özellikleri çocuğa geçmektedir.

Hz. Peygamber (s.a.a) şöyle buyuruyor:

“Evladınızı kimin rahminde büyüteceğinize dikkat edin, çünkü ahlak nesilden nesile geçmektedir.”

Annenin çocuk üzerinde her yönden ne denli etkili olduğunu bizlere bildiren bir diğer hadiste şöyledir: Muhammed b. Hanefiye İmam Ali’nin (a.s) oğludur. Cemel savaşında bir bölüğün komutanıydı, İmam Ali defalarca düşmana korkmadan saldırmasını emretmesine rağmen, düşmanın hafif bir direnişiyle korkup geri çekiliyordu, üçüncü çekilişinde, imam kılıcının kabzasıyla Muhammed’in omuzlarına vurarak şöyle buyurdu:

“Bu zayıflık ve korkaklığı annenden almışsın, benden değil, çünkü ben hiçbir şeyden korkmam.”

Evlendikten Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler

1- Hamile kalmadan önce anne ve baba bütün haramlardan uzak durmalıdırlar. Özelliklede haram olan yiyecek ve içeceklerden, hatta en iyisi şüpheli olanlardan da sakınmaktır. Haram yiyecek çocuğun oluşumuna negatif etki bırakmaktadır.

2- Anne diline hâkim olunmalıdır, insanın en fazla işlediği günah dilledir, kesinlikle yalan konuşmamalı, dedikodu yapmamalı, iftira ve töhmet gibi günahlardan kaçınmalıdır.

3- Kalben ve ruhen Allah’a tam bir inancı olmalı, öncelikle usuli dinini iyice öğrenip aklıyla kabul etmeli, fıkhi hükümleri eksiksiz yerine getirmeli ve ahlaki yönden kendisini geliştirip, maneviyatını güçlendirmelidir.

Hamilelik Aylarında Yapılması Gerekenler

Dokuz aylık hamilelik döneminde anne- baba her ay için belirtilen özel amelleri yaparak İslam ve toplum için mükemmel nesillerin temelini ata bilirler. Yarınları için, ellerin bu dünyadan kesildiği günde geride sürekli onlar için hayır ameller yapan salih nesiller bıraka bilirler. Bunun için dokuz ay boyunca hem masum imamların ve hem de doktorların belirtmiş olduğu tavsiyelere uyulmalıdır.

Birinci Ay

Sperm yumurtanın içine girdikten sonra, spermin 23’er kromozomluk genetik materyalleri birleşir ve 46 kromozomluk bir hücre oluşur. Eğer yumurtaya girmeyi başaran sperm X kromozomu taşıyorsa oluşacak bebeğin cinsiyeti kız, Y taşıyorsa erkek olur. Dördüncü hafta; Henüz siz gebe kaldığınızı fark etmemenize rağmen rahminizdeki bebeğin temel dokuları olan endoderm (bu dokudan akciğerler ve karaciğer, sindirim sistemi ve pankreas) mezoderm (iskelet, kas sistemi, böbrekler, kan damarları ve kalp), ektoderm (cilt, saç, göz bebekleri ve sinir sistemi) gelişmeye başlamıştır.

1- Perşembe ve Cuma günleri Yasin ve Saffat sureleri okunup karın bölgesine üflensin.

2- Sabahları tatlı elma yenilsin.

3- Cuma günleri kahvaltıdan önce nar yenilsin.

4- Güneş doğmadan önce çok az. İmam Hüseyin (a.s) türbetinden yenilsin

5- Namazlar tam vaktinde düzenli kılınsın. Namaza başlamadan önce eller karna konulup ezan ve ikame okunsun.

6- Her gün aç karnına hurmaya Kadir suresi okunup yensin.

İkinci Ay

Bu gebelik ayının başında ultrason yapıldığında gebelik kesesi görülebilir, fakat kese içindeki embryo henüz görüntülenecek kadar büyümemiştir. Bu ayın sonunda kıkırdak halindeki kemikler gelecek haftalarda sertleşmeye başlayacaktır. El ve ayak parmakları tamamen oluşmuş; fakat henüz birbirlerinden ayrılmamışlardır.

Salgılanan hormonlar nedeniyle gebeliğinizin bu döneminden itibaren göğüslerde dolgunluk, hassasiyet gibi belirtiler hissedilmeye başlar. Bunun nedeni süt bezlerinin yavaş yavaş uyarılmaya başlamasıdır. Sık acıkma ve sabah bulantıları artan hormonlar seviyesine bağlı olarak ortaya çıkar. Rahmin büyümeye başlaması ve idrar kesesine baskı yapması nedeniyle sık idrara çıkma ihtiyacı doğabilir. Parfüm kokularından, bazı yemeklerin kokularından ve hatta ender durumlarda kendi eşinizin kokusundan bile rahatsız olabilirsiniz. Tüm bu yaşanan durumları normal ve geçici bir süreçtir. Sık sık ve az yemek ile önlenebilen bulantılar, sağlıklı bir gebeliğin göstergesidir.

Uyarı:

(a) Gebeliğiniz süresince saçınızı boyamaktan ve manikür yaptırmaktan kaçınmalısınız. Alkol, sigara, kahve, bilgisayarın yaydığı ışınlarından ve röntgen filmi çektirmekten uzak durmalısınız.

(b) Bu ayda vajinal kanama ve takiben kasıklardaki kramplar düşük habercisi olabilir. Uzun süren kanama ve kramplar çoğunlukla düşükle sonlanır. Bu bulguları saptadığınızda derhal doktorunuza başvurmanız gerekir. İstirahat ve doktorunuzun önereceği ilaçlar düşüğü önleyebilir.

1- Perşembe ve Cuma günleri Mülk suresi okunsun.

2- Perşembe günü 140 ve Cuma günüde 100 defa salâvat söylensin.(Allahumme selli ela Muhammed ve âli Muhammed ve eccil ferecehum.)

3- Eller karnın üzerine konulsun ve şu salâvat söylensin: “Allahumme selli ela Muhammed ve âli Muhammed ve eccil ferecehumve ehlik eduvvehum vel en e edaehum minel cini ven nasi minel evveliyne vel ahirin.”

4- Her hafta et ile süt beraberce yenilsin.

5- Tatlı elma yenilsin.

6- Her gün aç karnına üzüme İhlâs suresi okunup yensin.

Üçünü Ay

Bebeğin boyu 22–30 mm ve ağırlığı yaklaşık 4 gram civarındadır.

Bu ayda mide yanması ve hazımsızlık şikâyetleriniz görülebilir, aşırı yememek ve asitli yiyeceklerden uzak durmak gerekir. Ayrıca ayaklarınız da şişmeye başlayacaktır, bunun için iki saatte bir ayağa kalkmalı ve en az 10 dakika dolaşmalısınız. Bu aydan sonra bulantı ve yorgunluk hissiniz azalacaktır.

Uyarı: Gebelik süresince kesinlikle asla diyet yapılmamalıdır. Gebeliğin sağlıklı sürebilmesi için bu dönemde bebeğin yakın takipte olması gerekir. Gebelik sürecinde kadın doğum uzmanları tarafından bebeğin doğuştan sakatlık problemine sahip olup olmayacağı konusunda kesin tanının konulduğu dönemdir.

1- Perşembe ve Cuma günleri Ali İmran suresi okunsun.

2- 140 defa salâvat söylensin.(Allahumme selli ela Muhammed ve âli Muhammed ve eccil ferecehum.)

3- Eller karnın üzerine konulsun ve şu salâvat söylensin: “Allahumme selli ela Muhammed ve âli muhammmed ve eccil ferecehum ve ehlik eduvvehum vel en e’edaehum minel cini ven nasi minel evveliyne vel ahirin.”

4- Her hafta buğdayla ve etle yemek yapılsın ve sütle beraber yenilsin.

5- Sabahları biraz bal yenilsin.

6- Her gün aç karnına bir elmaya Ayet’el Kürsü okunup yensin.

Dördüncü Ay

Bebeğinizin boyu 80–113 mm, ağırlığı ise 25 gr civarındadır. Şimdi yüzü daha fazla gelişmiş olup, yanakları ve burnu görülebilmektedir. Artık bebeğiniz hareket edebilecektir, kemik gelişimi hızla sürmektedir.

Gebeliğinizin en keyifli ayındasınız, kendinizi daha enerjik hissedeceksiniz. Kalbiniz yüzde 40 daha fazla bir kan basıncı ile karşı karşıya kalabilmekte ve ince damarlardan daha fazla kan pompalamaya çalışmaktadır. Bu nedenle bazen burun kanaması normal olabilmektedir.

1- Perşembe ve Cuma günleri İnsan suresi okunsun.

2- Günlük namazların birinde Fatiha’dan sonra Kadir suresi okunsun.

3- Namazdan sonra eller karnın üzerine konup Kadir ve Kevser sureleri okunsun. Daha sonra şu salâvat söylensin: “Allahumme selli ela Muhammed ve âli Muhammed ve eccil ferecehum ve ehlik eduvvehum vel en e’edaehum minel cini ven nasi minel evveliyne vel ahirin.”

Ondan sonra şu dua okunsun: “Rabbena heblene min ezvacina ve zürriyatina gurrete e’uyun ve ce’elna lilmuttagıyne imama.” (Furkan suresi ayet,74.)”

4- Her gün 140 defa salâvat çevrilsin.

5- Tatlı elma, bal ve nar mutlaka yenilmelidir.

6- bu ayla birlikte gece namazı kılınmalıdır, eğer sabah namazından önce kılınamıyorsa, gündüzleri kazası yapılmalıdır.

7- Her gün aç karnına incire, Tin suresi okunup yensin.

Beşinci Ay

Bebeğiniz dış dünyadan gelebilecek etkilere karşı bu aydan itibaren duyarlı olacaktır.

Karnınızın genişlemesinden dolayı kan damarlarına yapılan baskı sonucu bu haftalarda hemoroid şikâyetleriniz olabilir. Rahminizin genişlemesinden dolayı ciğerlerinize, midenize ve böbreklerinize bir baskı olacaktır. Bu sebeplerden dolayı nefes almanızda güçlük yaşayabilirsiniz.

1- Perşembe ve Cuma günleri Feth süresi okunsun.

2- Günlük namazların birinde Fatiha’dan sonra Nasr süresi okunsun.

3- Namazdan sonra eller Kerbela toprağından olan mührün üzerine çekilip karna sürülsün.

4- Her akşam zeytin, tatlı elma ve hurma yenilsin.

5- Sabahları hurma yenilsin.

6- Ezan ve ikame eller karna konarak sesli bir şekilde okunsun.

7- Her gün aç karnına bir yumurtaya Fatiha suresi okunup yensin.

Altıncı Ay

Bebeğin boyu 18 cm ve ağırlığı yaklaşık 300 gramdır. Bebeğinizin kırmızı kan hücreleri üretilmeye başlandı ve dilindeki tad alma duyusu gelişimine devam ediyor. Önemli gelişmelerden biri de kalp kasının güçlenmesidir.

Gün içerisinde ayaklarınızda ve bileklerinizde şişme görülebilir. Bol su içmek ve iki saatten fazla ayakta kalmamak faydalı olabilir. Yavaş ve sürekli olan kilo artışı devam etmektedir. Bacaklarınıza kramp girmesi bu haftalarda normaldir, kalsiyum ve magnezyum alımı krampları azaltacaktır. Bebeğiniz karnınızda takla atıyormuş gibi hissedebilirsiniz.

Uyarı: Doktorunuzdan erken doğum ile ilgili belirtilerin neler olduğu ve ne yapılması hakkında bilgiler almanızda fayda vardır.

1- Perşembe ve Cuma günleri Vakıa suresi okunsun.

2- Akşam namazının bir rekâtında Fatiha’dan sonra Tin suresi okunsun.

3- Namazdan sonra eller Kerbela toprağından olan mühre çekilip sonra karna sürülsün.

4- Kahvaltıdan sonra incir ve zeytin yenilsin.

5- Kesinlikle kuyruk yağı yenilmemeli.

6- Her gün aç karnına nara Feth suresi okunup yensin

Yedinci Ay

Bebeğinizin boyu yaklaşık 22 cm ve ağırlığı ise yaklaşık 750 gr.’dır. Bebeğinizin cinsiyeti ile ilgili değişimler tamamlandı.

Bu dönem bebeğin son gelişimini sağladığı üç aydır. Dış dünyadaki hayatını sürdürebilmesi için gelişiminin tamamlandığı önemli ve son dönemdir. Özellikle bu dönemde akciğerlerin gelişimini tamamlaması bebek için hayati önem sağlamaktadır. Ayrıca bu dönemde rahim içindeki bebek beslenmesini sağlaması ve gelişimini tamamlaması sebebiyle anne kendisinin ve dolayısıyla bebeğinin beslenmesine, uyku düzenine ve dinlenmesine dikkat etmelidir. Gebeliğe bağlı olarak sırt ağrısı, bacak krampları, baş ağrısı ve vücudunuzun alt bölgesinde baskı hissedebilirsiniz.

Uyarı:

(a) Bu dönemlerde erken doğum belirtilerine karşı da duyarlı olmak gerekmektedir. Erken doğum belirtileri arasında da rahimde düzenli aralıklar ile kasılmalar olur. Saatte 4 defa ya da daha fazla olan kasılmalarda doktorunuza başvurun.

(b) Bu haftadan itibaren gebelikte tansiyonunuzu takip etmelisiniz. Yüksek seyreden tansiyonun bebek ve anne açısından riskli bir durumu vardır.

1- Pazartesi günleri Nahl süresi okunsun.

2- Ezan ve ikame eller karna konarak sesli bir şekilde okunsun. Gece namazı kılınsın.

3- Perşembe ve Cuma günleriyle Yasin ve Mülk sureleri okunsun.

4- Nur suresi okunsun.

5- Günlük namazlarda Kadir ve İhlâs suresi okunmalı.

6- Her gün 140 defa salâvat çevrilsin.

7- Her yemekten sonra kavun yenilmeli, ama öncesinde ve sonrasında su içilmemeli.

8- Biraz şalgam yenilmeli.

9- Her gün aç karnına ayvaya Yasin suresi okunup yensin.

Sekizinci Ay

Bebek özellikle bu haftalarda daha hareketlidir. Bunun nedeni ise amniyo sıvısının fazla olmasıdır. 32. haftadan itibaren de bebeğin yeri giderek azalacağından hareketleri de azalacaktır. Bebek hareketleri ile sağlığı arasında önemli bağ vardır. Bebek hareketlerinde azalma hissediyorsanız dinlenin ve karnınız aç ise bir şeyler yiyin.

Bu dönemlerde sol yanınıza doğru yatmanız büyük damar yapılarınıza yeterli kanın gitmesine yardımcı olacaktır. Bu şekilde uyumakta problem yaşarsanız bacak aranız ve karnınızın altına yastık koymanız faydalı olabilir.

Uyarı: Karnınızda rahmin kasılmasına bağlı olarak hafif ağrılar hissedebilirsiniz. Ancak bunların süresi uzuyor ve sıklığı artıyor ise erken doğum belirtisi de olabileceğini unutmamak lazımdır. Bu aydan itibaren doktorunuz ile 2 haftada bir görüşmeniz gerekmektedir.

1- Perşembe ve Cuma günleri Kadir suresi 10 defa okunsun.

2- Nur suresi okunsun.

3- Pazar günleri sabah namazından sonra iki defa Tin suresi okunsun.

4- Pazartesi Yasin, Salı Furkan, Çarşamba İnsan, Perşembe Muhammed, Cuma Saffat sureleri okunmalı.

5- Yoğurt ve bal mutlaka yenilmeli.

6- Her Cuma aç karnına tatlı nar yenilmeli.

Dokuzuncu Ay

Bebeğiniz bu haftalarda çoğunlukla uyuyor olacak ve uyandığı zamanlarda ise sizi dinleyecek, hissedecek ve hareketlendiği zamanlarda ise kısa süreli tekmeler ile kendisini size hatırlatacaktır.

Rahminiz gebelik öncesine göre 500 kat genişlemiştir. Geceleri unutamayacağınız rüyalar görebilir ve sık sık tuvalete gidebilirsiniz. Bazı anneler bu sık kasılmaların verdiği acı nedeniyle sinirli olabilir.

Uyarı: Bu aydan itibaren artık doğum sancılarının her an gelebileceğini dikkate almalısınız. Gerçek doğum sancılarının en önemli özelliği düzenli aralıklar ile olmasıdır. Ve bunlar 10 dakikada ortalama 3 kez ortaya çıkmakta ve her bir kasılma yaklaşık 50 sn. sürmektedir. İstirahat etmek ile geçmeyecek ve şiddeti de zaman içerisinde giderek artacaktır. Eğer kasılmalar düzene girmiş ve geçmiyorsa hastaneye gitme zamanı gelmiş durumdadır.

1- Perşembe günleri hac ve Cuma günleri Fatır suresi okunsun.

2- Nur suresi okunsun.

3- İlkindi namazının bir rekâtında Fatiha’dan sonra Asr ve diğer rekâtında Zariyat sureleri okunsun.

4- İmam Mehdi’nin (a.f) sağlık ve selametliği için koyun kurban edin ve onun etinden sizde yiyin.

5- Baharatgillerden sakınılmalıdır.

6- Mutlaka hurma yenilmeli.

7- Her gün yürüyüş yapılmalı.

8- Aynaya ve fotoğraflara az bakılmalı.

9- Her gün aç karnına süt ve hurmaya Dehr suresi okunup yensin.

Hamileyken Diğer Yapılması İyi Olan İşler

1- 40 gün ziyareti Aşura okunsun.

2- Her gün sadaka vermeli.

3- 40 gün tevessül duası okunsun.

4- Her gün en az bir litre süt içilmeli.

5- Hamile birisi asla korkmamalı ve eğer bir şeyden korkacak olursa tatlı meyvelerin suyundan içmeli.(kavun, karpuz gibi)

6- Sprey ve ağır parfümleri kullanmamalı.

7- Hz. Zehra’nın (s.a) tesbihi her namazdan sonra ve yatmadan önce söylenmeli.

8- 40 Cuma guslü alınmalı

9- Bebek kıpırdamaya başladığında eller karna konularak salâvat çevrilsin.

10- Anne hamilelik döneminde her zaman Allah’ı düşünmeli, sadece mümin insanlarla irtibat halinde olmalı, ahlaki sorunlu insanlardan uzak durmalı, namazı ilk vaktinde kılmalı, günahlardan sakınıp, Kuran okuyup, masumların ziyaretine gitmeli.

11- Sürekli salâvat çevirip istiğfar (esteğfurullahe rebbi ve etubu ileyh) edilmeli.

12- Güzel olması için ayva ve kavun yenilmeli.

13- Sabırlı ve zorluklara tahammül edebilmesi için el karna konulmalı ve Asr süresi okunmalı.

14- Üçüncü ve dördüncü aylarda çocuğun zeki olması için kondor yenilmeli.

15- Cesaretli olması için süt içilmeli.

Doğum Sonrası Yapılması Gerekenler

1- Doğumdan hemen sonra ilk iş olarak anneye dokuz tane hurma yedirilmeli. Bebeğinde diline sürülmeli.

2- Eğer Fırat suyu (eğer yoksa yağmur suyu) az Kerbela toprağıyla karıştırılıp bebeğin ağzına biraz damlatılmalı.

3- Bebeğe Allah’ın beğendiği isimlerden birini konulmalıdır, hadislerde çocuğa konulan isime çok önem verilmiştir, özellikle Ehlibeytin isimleri tercih edilmelidir.

4- Sağ kulağına ezan ve sol kulağa da ikame okunmalı.

5- Ciğer yenilsin.

6- Süt, yoğurt, meyve suyu, komposto yenilsin.

7- Tere otu yenilsin.

8- Altıncı haftaya kadar cinsel ilişkiye girilmemeli.

Hz. Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmaktadır: “Çocuk için anne sütünden daha güzel bir besin yoktur.”

Bebeğin fiziksel ve psikolojik gelişimini etkileyen en önemli faktörlerden biride anne sütüdür. Anneler süt verdiklerinde şu hususlara dikkat etmelidirler.

1- Sinirli, üzgün, bunalımlı durumlarda süt verilmemeli ve sakin olunduğu zaman verilmelidir.

2- Vitaminli ve proteinli yiyecekler yenilmeli.

3- Anne elbise ve beden temizliğine dikkat etmelidir.

4- Haram ve hatta şüpheli yemeklerden sakınılmalıdır.

5- Mutlaka abdest alındıktan sonra süt verilmelidir.

6- Süt verildiğinde Kuran okunmalı veya dinlemeli yahut zikir edilmeli.

7- Süt verildiğinde haram işlerden uzak durmalı, örneğin müzik dinlememeli, namahreme bakmamalı, gıybet etmemeli.

8- Kıbleye doğru süt vermeli

9- Anne süt vermenin büyük bir ibadet olduğu bilincinde olmalı ve Allah’ı düşünmelidir.

–—