Kur’an’ın Sünnetle Neshedilmesi

Soru

Kur’an’ın sünnetle neshedilmesi caiz midir?

Kısa Cevap

Kur’an’ın mütevatir sünnetle ve kesin icmayla neshedilmesi konusunda çeşitli görüşler vardır. Kimilerine göre böyle durumlarda Kur’an’ın mütevatir sünnetle neshedilmesi caizdir ama âlimlerin çoğu Kur’an’ın haber-i vahidle neshedilmesini kabul etmemektedirler.

Ayrıntılı Cevap

Kur’an’ın neshedilmesi bir kaç şekilde olabilir. Bazıları doğru, bazıları ise yanlıştır. Soruyla ilgili olan kısım, Kur’an’ın sünnetle neshedilmesidir. Bunun kendisi ‚Hükmün neshi ve âyetin bekası’nın kısımlarından biri olup bu konudan bahsedilmiştir. Bu, Kur’an’da şer’i hükmü olan bir âyet ve içeriğinin sünnetle neshedilebilir olmasıdır.

Böyle bir nesih birkaç şekilde olabilir:[1]

1. Mütevatir sünnetle neshetmek.

2. Masum İmamın (a.s) neshini keşfeden kesin icmayla neshetmek.

3. Haber-i vahid ile neshetmek.

Birinci ve ikinci şıkta gelen neshetme hakkında üç görüş vardır:

a) Kur’an’ın âyetleri hiç bir şekilde sünnetle neshedilemezler.[2] Şeyh Müfid, Şafiiler ve diğer bazı âlimler bu görüştedirler.[3]

b) Kur’an mütevatir sünnet ve kesin icmayla neshedilir.[4] Böyle bir neshetme gerçekleşmişse kabul edilir, yoksa edilmez.[5] Bazılarına göre böyle bir neshetme asla gerçekleşmemiştir.[6]

c) Üçüncü görüş ise ayrıntılı bir görüştür. Buna göre Masum İmamlardan (a.s) gelen rivayetlerle Kur’an’ın neshi caiz değildir ve böyle bir neshin manası yoktur.[7] Ancak Kur’an’ın Nebevî sünnetle neshedilmesi “Peygamber, size ne verirse onu alın ve neden sakındırırsa ondan sakının ve Allah’tan çekinin; şüphe yok ki Allah’ın azabı çetindir.”[8] âyeti gereği caizdir. Ancak bu görüş geçerli değildir. Zira birçok rivayette Resulullah’tan (s.a.a) gelen, Kitaba muhalif olan her şeyin reddedilmesi[9] hadisinden bu çıkmaktadır. Yani Allah Resulü (s.a.a) kendi sözünün doğruluğunu anlamanın ölçüsünü Kur’an-ı Kerim’le uyumluluk olarak göstermişse, Kur’an-ı Kerim’i nesheden hadis, Kur’an’la muhalif olmasına rağmen sahih olarak kabul edilemez. Şiî ve Sünnî âlimler bu hadisin sahih olduğu konusunda görüş birliği içindedirler. Hadise göre Kur’an, nebevî sünnetle bile nehyedilemez.[10]

Üçüncü şıktaki neshetme (yani haber-i vahidle neshetme) konusunda Şiî ve Sünnîlerin çoğunluğunun görüşü böyle bir neshin mümkün olmadığı yönündedir.[11]

–—

^[1]     Hoî, Seyyid Ebu’l-Kasım, el-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an, s.285, yersiz ve tarihsiz.

^[2]     Necefi Humeynî, Muhammed Cevad, Tefsir-i Âsân, c.1, s.241, İntişarat-ı İslamiyye, Tahran, 1. Baskı, h.k. 1398; Tabatabâî, Seyyid Muhammed Hüseyin, el-Mizan fi Tefsiri’l-Kur’an (Musevi Hemedanî, Seyyid Muhammed Bâkır’ın Farsça çevirisi), c.15, s.14, Defter-i İntişarat-ı İslami, Kum, 5. Baskı, h.k. 1417.

^[3]     Tefsir-i Âsân, c.1, s.241; Seyyid Murtaza, ez-Zaria, c.1, s. 460, Danişgah-ı Tahran, h.ş. 1376; Şeyh Tûsî, el-Uddet, c.2, s.487, Çaphane-i Setare, Kum, h.k. 1417.

^[4]     ez-Zaria, c.1, s.460 ve 462; el-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an, s.285; Necmî, Haşimzade Herisi, Beyan Der Ulum ve Mesail-i Kulli-i Kur’an, s.260, yersiz ve tarihsiz.

^[5]     ez-Zaria, c.1, s.460; el-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an, s.285; Beyan Der Ulum ve Mesail-i Kulli-i Kur’an, s.260.

^[6]     Beyan der Ulum ve Mesail-i Kulli-i Kur’an, s.260.

^[7]     Tabatabâî, Seyyid Muhammed Hüseyin, Haşiyetu’l-Kifaye, c.2, s.296, Bonyad-ı İlmi Fikri-i Allâme Tabatabâî, Tarihsiz.

^[8]     Haşr, 7.

^[9]     “Peygamberden Kur’an’a aykırı bir şey sadır olmaz.”

^[10]    Haşiyetu’l-Kifaye, c.2, s.296-297.

^[11]    Ehl-i Sünnet’in Zahiriye grubundan İbn Hazm Endülüsî gibiler böyle bir şeye inanmaktadırlar. (ez-Zaria, c.1, s.460-461; el-Uddet, c.1, s.121.)